انواع اختلالات نوشتاری - اختلال دیکته - وراونه و قرینه نویسی

اختلال دیکته

دانش آموزان زیادی وجود دارند که در درس دیکته دچار مشکل هستند و به نسبت تعداد غلطهایی که مرتکب می شوند، نمرات کمتری دریافت می کنند.

اگر شما دیکته نویسی یک دانش آموز رو به رو شوید چه خواهید کرد؟

آیا مشکل به این جهت است که دانش آموز به اندازه کافی تمرین و تکرار نکرده است؟

آیا مشکل دانش آموز به این خاطر است که سرزنش ، تحقیر و مؤاخذه نشده است؟

انواع اشتباهاتی که کودک در درس دیکته دارد همه از یک نوع و یک سنخ نیستند ، تا با یک روش همه ی آن اشتباهات را از بین برد.

ابتدا باید از هوش طبیعی بچه مطمئن بود. بعد غلطهای دیکته های او را دسته بندی کرد و نوع غلطها را با توجه به جدول جدا کرد.

که غلطها از کدام سنخ هستند و بعد به روش آموزشی مخصوص به هر نوع غلط روی آورد.

انواع غلطها

• وارونه یا قرینه نویسی
• مشکل در تمییز دیداری
• ناکافی بودن دقت
• غلطهای مربوط به حافظه ی توالی دیداری
• کم بودن حافظه ی دیداری
• ناکافی بودن حساسیت شنیداری
• مشکلات آموزشی

درمان نارسانویسی

در درمان نارسا باید نوع خطای نارسا نویسی را مشخص کرد و سپس علت یا علل آن خطاها را شناخت و به ترمیم و درمان پرداخت .

واژه های شماره 56 – 57 – 58 – 59 – 60 مربوط به نارسا نویسی است.

خطاها و علل نارسانویسی :

نقص علل

  -1کج نویسی بیش از حد الف: بسیار نزدیک بودن بازو به بدن

ب: بسیار سفت گرفتن شصت

ج: دور بودن خیلی زیاد نوک قلم از انگشتان

علل نقص

د: صحیح نبودن جهت کاغذ

ه: درست نبودن جهت حرکت قلم

 -2راست نویسی بیش ازحد الف: بسیار دور بودن بازو از بدن

ب: بسیار نزدیک بودن انگشتان به سر قلم

ج: هدایت قلم به تنهایی توسط انگشت سبابه

د: ناصحیح بودن جهت کاغذ

 -3 پرفشار نوشتن الف : فشار روان بیش از حد انگشت سبابه

ب: استفاده از قلم نامناسب

ج: نازک بودن بیش از حد قلم

 -4 کم رنگ نویسی بیش از حد الف: بیش از حد اوریب یا راست نگه داشتن قلم

ب: چرخش نوک قلم به یک سمت

ج: قطر بیش از حد قلم

 -5 زاویه دار نویسی بیش از حد الف: سفت بودن بیش از حد شست

ب : بیش از حد شل نگه داشتن قلم

ج : حرکت بیش از حد کند قلم

 -6 نامرتب نویسی بیش از حد الف: نبودن آزادی حرکت

ب : حرکت بیش از حد کند دست

ج: محکم گرفتن قلم

د: نادرست یا ناراحت بودن وضعیت

 -7 فاصله گذاری بیش از حد الف: پیشرفت بیش از حد سریع قلم به سمت چپ

ب : حرکت بیش از حد و سریع جانبی

برای ترمیم و درمان نارسا نویسی باید اقدامات زیر را انجام داد:

در اختیار قرار دادن یک روان نویس برای کشیدن خطوط به دلخواه

یک وایت برد قابل و کوچک در اختیار کودک برای ترسیم نقاشی

قرار دادن یک گچ خوب در اختیار کودک بر نوشتن روی تخته سیاه

اصلاح وضعیت نشستن کودک در هنگام انجام تکالیف

قرار دادن کاغذ یا دفتر کودک بطور تقریباً راست یعنی حدود 15

اصلاح نحوه ی مداد دست گرفتن کودک

استفاده از مدادهای باریک و با قطر کم برای کودکانی که انگشتان و عضلات کوچک و بزرگ دست آنان ضعیف است

.

فعالیتهای پیشنهادی برای تقویت عضلات کوچک و بزرگ دست :

الف. استفاده از خمیر بازی و ساختن اشکال مختلف

ب. مچاله کردن روزنامه یا کاغذ باطله توسط دست

ت. باز و بسته کردن ، زیپ ، دکمه ی لباس و بند کفش

ث. حرکت انگشتان دست وقتی شما اشاره می کنید توسط کودک

ج. رسم خطوط بوسیله چوب روی ماسه یا شن

چ. باز و بسته کردن قفل – پیچ و مهره

ح. بازی با گل رس و درست کردن وسایل مختلف

8. رسم یک خط توسط کودک بین خطوط موازی ( آزمون فراستیک

9. کامل کردن شکلهای نقطه چین

10. رسم اشکال توسط انگشت آغشته به رنگ

11. پر کردن و کامل کردن اشکال هندسی نقطه چین

12. نوشتن کلمات و حروف ناقص و کامل کردن آنها توسط حروف

13. نوشتن کودک بین دو خط موازی

تقویت هماهنگی چشم و دست

1 – برای تقویت هماهنگی چشم و دست باید ابتدا از غلبه طرفی سمت چپ 1 راست کودک مطمئن شد.

برای ایجاد غلبه ی طرفی و تشخیص سمت راست یا چپ کودک این تمرینات انجام می شود:

الف- شوت کردن توپ از فاصله دو یا سه متری توسط کودک و یادداشت پای غالب

ب – نگاه کردن کودک از سوراخ یک کاغذ یا یک لوله و یادداشت چشم مورد استفاده

پ- استفاده از ساعت و شنیدن صدای ساعت توسط کودک و یادداشت گوش برتر

ت- استفاده از نخ و سوزن و یادداشت دست غالب که کودک از آن استفاده کرده است.

اگر کودک برتری اندامهای راست یا چپ داشت تمرین های مربوط به هماهنگی چشم و دست را شروع می کنیم.

اما اگر کودک از سه اندام راست و یک اندام چپ استفاده می کند با انجام تمرینات گفته شده سعی می کنیم که کودک از آن اندام چپ کمتر استفاده کند.

ااما اگر از دو اندام چپ و دو اندام راست استفاده کرد، برتری را به طرفی می دهیم که دست وی در آن طرف قرار دارد.

* لازم به یادآوری است که عدم برتری جانبی ، همیشه و به طور حتم مشکل ساز نیست. اما وجود برتری جانبی می تواند کارایی فرد را افزایش دهد.

فعالیتهای مربوط به تقویت هماهنگی چشم و دست :

الف- انداختن توپ در حلقه ی مینی بسکت

ب – ماهیگیری با استفاه از نوعی اسباب بازی

پ- کوبیدن میخ

ت- تیراندازی با تفنگهای پلاستیکی

ث- انداختن توپ چسبناک به سوی هدف

ج- انداختن حلقه ی پلاستیکی دور میله ی ثابت

چ- بازی با توپ و راکت

تمام این تمرینات باید در فضایی پرشور و شوق باشد و بعد از هر موفقیت یک تقویت کننده نیز ارائه شود.

اگر مشکل دانش آموز با این تمرینات برطرف نشد مربی باید علل نارسانویسی را بداند و به اصلاح آن مشکل بپردازد

.

علل مهم نارسا نویسی

عدم مهارتهای پایه ای مانند چرخاندن ، فشار دادن ، گرفتن و امثال آن

عدم رشد مهارتها و هماهنگی های حرکتی و حرکتهای ظریف ، که برای نوشتن لازم هستند.

عدم حرکت مناسب انگشتان

عدم هماهنگی چشم و دست

فاصله ی نامناسب سر کودک با کاغذ به هنگام نوشتن

استفاده از میز و صندلی نامناسب

بی قراری و پرتحرکی

عدم هماهنگی کلی بدن

خطا در ادراک دیداری واژه ها

عدم یادگیری مفاهیم پایه ای مانند : بالا ، پایین ، زیر ، رو

فقر نارسایی آموزشی

موارد بالا خلاصه ای بود که ذکر شد در کتاب به تفصیل نوشته شده است.

درمان وارونه نویسی و قرینه نویسی

واژ ه های شماره 18-19-46-47-48-49-50 قرینه و یا وارونه نوشته شده اند.

برای درمان و ترمیم وارونه نویسی و قرینه نویسی فعالیتهای مربوط به درمان نارسانویسی مفید است.

علاوه بر آن اقدامات زیررا می توان انجام داد.

1- تن آگاهی

2 – نام بردن اندامها توسط کودک

3 – استفاده از آدمک مقوایی که اندامش جدا می شود

تقویت حافظه ی دیداری :

واژه های شماره 1-12-15-23-25-27-32-36-40-42 به دلیل آن است که کودک به خاطر نیاورد ه است که آن کلمه را چگونه بنویسد مثل صابون – نمی داند با ص یا با س بنویسد.

علت و درمان این نوع غلطها :

علت عمده این غلطها ضعف حافظه ی دیداری است یعنی کودک قادر نیست به خاطر بیاورد که تصویر حرف و و نظر چگونه است.

تمرینات مفید برای رفع این مشکل

نشان در تصویر و پنهان کردن آن و خواستن از کودک که جزئیات تصویرها را بیادآورد

اضافه کردن تصویر به تمرین اول تا وقتی که حافظه ی دیداری کودک به حد طبیعی یا بالاتر برسد.

یک تصویر نسبتاً مرکب به دانش آموزان نشان میدهیم و از او می خواهیم تا کل و اجزاء آن را بخاطر بسپارد.

استفاده از انواع اسباب بازیهای آموزشی مربوط به حافظه مثل دومینو

نوشتن املاء کلماتی که روی کارت است روی هوا

تهیه کارتهایی با نوشتن کلمات هم خانواده روی آن برای اینکه کودک درک کند که کلمات نوشته شده همه یک ریشه دارند.

آیا تمرینهایی که گفته شد برای تقویت حافظه دیداری کافی هستند؟

الف: برای اینکه تمرینهایی که گفته شد تأثیر زیادی داشته باشد باید با ایجاد انگیزه و رغبت به تمرینهای بیشتری پرداخت و حافظه ی طوطی وار یا کوتاه مدت را تقویت کرد تا به میان مدت و بلندمدت تبدیل شود.

ب : وقتی که حافظه ی دیداری تقویت شده و باز هم کودک اشتباه داشت باید دقت کودک را بالا برد

تقویت تمیزدیداری

غلطهای شماره 61 تا 65 به تمیز دیداری مربوط می شوند.

برای درمان این نوع مشکلات باید تمرینهایی برای دانش آموزان تدارک دید که در حیطه ادراکهای متهددی دیداری قرار دارند.

الف :توانایی در تمیز دیداری

این توانایی به تشخیص تفاوت یک چیز از چیز دیگر مربوط می شود.

مثلاً تشخیص : «ر» از «ز» «ع» از «غ»

تمرینهای مربوط به تقویت توانایی در تمیز دیداری:

رسم تصاویر مشابه و جدا کردن تصویر مورد نظر ، توسط کودک

تهیه ی کارت و نوشتن کلماتی روی آن و خواستن کلمه ی موردنظر که سمت راست است از کلمات سمت چپ توسط کودک

تهیه کارت ذکر شده شماره (2) و به جای کلمات از حروف استفاده می کنیم.

ب : ادراک نقشه از زمینه :

در این مهارت کودک باید ی چیز را از زمینه ی محیطی آن تشخیص دهد.

با داشتن این مهارت کودک می تواند حروف کوچک «ب» و «ت» را در میان واژه ها به خوبی درک نماید و بین هر کدام از آن حروف و کل کلمه تمیز قابیل شود.

تمرینات برای تقویت ادراک نقش از زمینه

آزمون شماره 2 فراستیک

تشخیص تصویر موردنظر ما در میان نقاشیها و طرحهای یک نقاشی توسط کودک

نوشتن حروف در هم و تشخیص حرف موردنظر توسط کودک

پ : اکمال دیداری

توانایی باز شناسی یک چیز بدون اینکه کل آن نشان داده شود.

تمرینات برای تقویت اکمال دیداری

تهیه ی کارتهایی که واژه هایی ، سایه دار و نسبتاً ناقص در آن نوشته شود

کامل کردن اشکال هندسی ناقص

تکمیل طرحهایی ناقص از حیوانات مختلف

کامل کردن حروف ناقص

ث : هماهنگی دیداری – حرکتی :

توانایی هماهنگ ساختن دیدار از یک شی ء و حرکت قسمتهای مختلف بدن

فعالیتها برای تقویت هماهنگی دیداری حرکتی

تکمیل تصاویر هندسی و سایر اشکال با نقطه چین

کپی کردن اشکال هندسی و نقاشی حیوانات – ساختمان و اشیاء

ث : حافظه ی توالی دیداری

توانایی یادآوری آنچه دیده ایم ، به همان ترتیبی که بوده دانش آموزانی که از این مهارت به اندازه کافی برخوردار نیستند در تجسم و ترتیب و توالی حروف دچار مشکل می شوند. مثال : مادر را «مارد» می نویسد.

در جدول 65 غلطی واژه های شماره 51 تا 55 به حافظه توالی دیداری مربوط می شود.

فعالیتها برای تقویت حافظه ی توالی دیداری

انجام چند حرکت بدنی و از کودک می خواهیم آن حرکات را تکرار کند.

نوشتن حروف روی یک کارت از دانش آموزی خواهیم بعد از دیدن آنها را به ترتیب از سمت راست به چپ نام برد.

بجای حروف از کلمات استفاده می کنیم.

دید واگرا و همگرا

تعریف دید همگرا :

در نوع دیدن همگرا ، فرد به یک کلمه یا یک شی آنقدر متمرکز می شود که اشیا اطراف آن را مبهم و غیرواضح می بیند.

دید واگرا:

در دین واگرا ، فقط یه یک کلمه یا یک نقطه نگاه می کند ولی کلمات مجاور را نیز می بیند.

اگر دانش آموز هم از توان دید همگرا و هم از توان دید واگرا به اندازه کافی برخوردار باشد، مشکلات یادگیری او کاهش خواهد یافت.

تمرینهای مربوط به مهارت دید واگرا

کلمه ای را که در وسط یک سطر نوشته شده است به کودک نشان می دهیم و به او می گوییم به کلمه نگاه کند و بدون اینکه جهت دیدش را عوض کند اشیاء پیرامون را نیز ببیند.

رسم یک دایره کوچک روی تخته سیاه و با یک نقطه مرکز دایره را مشخص می کنیم و از کودک می خواهیم با نگاه کردن به آن نقطه اشیاء پیرامون تخته سیاه را نام ببرد.

برای تقویت مهارت دید همگرا این تمرینات داده می شود:

نگاه کردن به کلمه ای در یک سطر و دقت به آن تا حدی که سایر کلمات سطر را مبهم ببیند.

نگاه کردن به مرکز یک دایره و تمرکز روی آن که نتواند دایره را ببینید.

حرکت های چشم

برای تقویت حافظه ی دیداری باید خوب دیدن را نیز تمرین کرد. برای خوب دیدن کودک باید قادر باشد چشمهایش را به جهت های مختلف به راحتی حرکت دهد.

برای اینکه کودک خوب دیدن را یاد بگیرد باید:

1 – یک مداد را در وضعیت عمودی و دور از بدن بگیرد و وقتی مداد را حرکت می دهد با چشمهایش آن را تعقیب کند (در جهتهای مختلف)

2 – با نوک مداد دایره ای از چپ به راست برعکس در هوا رسم نماید.

این تمرینات چون خسته کننده هستند روزی یک یا دو بار و هر بار در پنج دقیقه ای انجام شود.

دید دوچشمی

بعضی از دانش آموزان به علت چپی چشم و فقدان هماهنگی دو چشم و یا به علت اینکه جهت کانون عدسیهای چشم با هم تطابق ندارند، تصاویر را دوتایی می بینند و در حافظه ی دیداری آنها تصویری دوتایی ثبت می شود، لذا در دیکته نوشتن دچار مشکل می شوند.

این کودکان بامراجعه به چشم پزشک و طبق دستور پزشک عمل نمایند.

حساسیت شنیداری

در جدول 65 کلمه ای واژه های شماره 2-4-6-16-21-22-28-31-33-35 به حساسیت شنیداری مربوط است.

یعنی کودک در شنیدن صداهاحساس نیست.

فعالیتها توصیه شده برای ترمیم حساسیت شنیداری

از دانش آموز خواسته می شود چند وسیله صدا ساز درست کند و صداهای آنها را با هم مقایسه کند.

ضبط صداهای مختلف حیوانات روی نوار و تشخیص صدای هر حیوان توسط کودک

شناختن صدای هم کلاسیهای کودک وقتی که چشمانش را ببندیم.

سفارش به خانواده ی کودک برای آرام صدا توسط کودک

سفارش به خانواده ی کودک برای آرام صحبت کردن در خانه

معلم دیکته را با صدای معمولی بگوید

کم کردن صدای رادیو طوری که به زحمت شنیده شود. کودک باید گوش کند و مطالب درک شده را برای ما بازگو کند.

برای دانش آموزانی که کلمات را در دیکته جا می اندازند:

الف- تمرینات مخصوص برای تقویت عضلات کوچک و بزرگ دست

ب – تقویت حافظه ی شنیداری کودک

فعالیتهای توصیه شده برای تقویت حافظه ی شنیداری

گفتن سه کلمه به کودک و از او می خواهیم که کلمات را بازگو کند. به تعداد کلمات هر بار اضافه می کنیم.

گفتن یک جمله و تکرار آن توسط کودک تعداد جمله ها را زیاد می کنیم.

به کودک چند دستور می دهیم و از او می خواهیم که دستورات را به ترتیب اجرا نماید. این تمرین علاوه بر حافظه ی شنیداری ، توانایی حرکتی ، شنیداری و توالی شنیداری را تقویت می کند.

اجرای آزمون سنجش شنیداری و اهمیت آن

شنیداری

تلفظ صداها در ابتدا میان و آخر کلمه

مهارت حافظه ی توالی شنیداری

حافظه ی شنیداری

پرورش دقت

واژه های شماره 5-8-10-17-20-38-39-41-44-45 به کم دقتی دانش آموز مربوط می شوند.

تمرینهای پرورش دقت

اختلافات درد و تصاویر مشابه را تشخیص دهد

نوشتن کلماتی که در نقطه – دندانه نقص دارند- کودک باید آن نقصها را پیدا کند

دیکته ی چندنفر را تصحیح کند

تمرین برای ترمیم نقص جا انداختن برخی از حروف یا نقطه یا کم و زیادی دندانه های حروف یا جا به جا گذاشتن نقطه ها

4 . تفاوتهای جزئی بین دو شکل که مشابه یکدیگرند

مشکلات مربوط به آموزش

واژه های شماره 3-7-9-11-12-14-24-26-29-30-43 به دلیل ناکافی بود آموزش است.

برای این نوع مشکلات چه باید کرد؟

1 – تماس با آموزگار و هماهنگ کردن روش درمانگر با آموزگار

2 – در صورت توافق آموزگار درمانگر می تواند بوسیله روش تدرس مشکل را حل کند

درمان اختلالات یادگیری دانش آموزان بی قرار ، ناآرام ، بی توجه ، کم توجه و پرتحرک

در درمان اختلالات یادگیری کودکانی که دارای ویژگی های فوق هستند باید قبل یا همزمان با فعالیتهای درمان اختلال ، سه گروه فعالیت خاص صورت گیرد:

اول : اقداماتی برای تغییر دادن و مناسب کردن محیط آموزش و یادگیری در خانه ، مدرسه و اطاق درمان اختلال

دوم : تغییر روش آموزشی زبان آموزش و.... معلم متناسب با نوع ویژگی دانش آموز

سوم : اصلاح و تغییر رفتار کودک

تئوری دید حرکتی گفتن بدین ترتیب هستند.

نظام پاسخ فطری : همان بازتابهای ناآموخته ی کودک در بدو تولد ، از جا پریدن در برابر صدا یا نور شدید – چنگ زدن

نظام حرکتی عام : خزیدن – راه رفتن – پریدن – لی لی کردن . کودکانی که در نظام پاسخ فطری مشکل داشته باشند و در انجام فعالیتهای نظام حرکتی عام مشکل خواهند داشت

نظام حرکتی خاص : روابط چشم و دست ، همکاری دو دست هنگام کار مشترک روابط بین دست و پا

نظام حرکتی چشمی : مانند مهارتهای چشمی – تثبیت – توانایی تعیین هدف حرکتی حرکت چشم از یک هدف به هدف دیگر ، تعقیب چشمی و چرخش آزاد چشمه به تمام اطراف نظام گفتارهای حرکتی : اعمالی مثل گفتار تقلیدی و گفتار کامل و این نظام قرار دارند

نظام تجسمی : توانایی یادآوری ادراکهای پیشین ، مثل شنیده ها – گفته ها– لمس شده ها

ادراک : تمام تجربیاتی که در مراحل قبل نقل شد باید به عنوان یک واقعه منفر ادراکی ، منتهی به ادراک خرد شوند

شناخت : این مرحله به تجریدهای ذهن و تفکرات ذهنی مربوط می شوند. لازمه رسیدن به این مرحله ، عبور از مراحل پیشین است.