تاثیرات روابط معلم و والدین بر روند تعلیم و تربیت

تاثیرات روابط معلم و والدین بر روند تعلیم و تربیت

هدف اصلی هر خانواده ای فراهم آوردن شرایط مناسب جهت تعلیم و تربیت عالی و ایده آل برای فرزندان اش است یکی از دغدغه های مهم زندگی والدین به دنبال آموزشگاه و مدرسه خوب گشتن بوده و زمان زیادی را صرف رسیدن به این هدف می کنند . فرزندان در مدرسه نه تنها برای رسیدن به موفقیت های تحصیلی و علمی تلاش می کنند بلکه این خانواده جدید که بیش از نیمی از روز کودکان و جوانان را در بر می گیرد وظیفه پرورش و تربیت بسیاری از اصول انسانی و اخلاقی را بر عهده می گیرد . درکنار تمامی تلاش های والدین برای یک انتخاب مناسب و آموزش عالی برای فرزندان یکی از مسائلی که تاثیر بسزایی در آموزش و پرورش می گذارد ارتباط و تعامل موثر و مستمر والدین و معلمان می باشد . در هر مقطعی فرزندان نیاز دارند والدین و مربیان و معلمانشان را در یک گروه و همراه هم ببینند زمانی که خانواده و معلمان جهت رسیدن به یک هدف مشترک شروع به فعالیت نمایند هیچگاه کودک دچار سردرگمی و پیدا کردن اصول ، قوانین و سخنان ضد و نقیض نمی گردد . بسیار مهم است که اهداف والدین و معلمان در یک راستا قرار گیرد. آیا خواسته والدین از فرزندانشان فقط دریافت نمره عالی است ؟ بهترین بودن فرزندان برای همه والدین مهم و با ارزش است و رسیدن به این مهم فقط در صورتی امکان پذیر است که آنچه به فرزندان آموخته می شود عاری از هر گونه تضاد و سخنان ضد و نقیض باشد.

بسیاری از اختلالات رفتاری نیز از محیط مهد ، مدرسه ، دبیرستان و ... شروع می شود . طبیعی است فرزندان در طی کردن مسیر آموزش به مسائلی برخورد نمایند که خود به تنهایی قادر به حل آن نباشند و یا  این رخدادها سبب بوجود آمدن بسیاری از اختلالات رفتاری در آنان گردد . در این مرحله آنچه که اهمیت دارد همراهی مدام و مستمر معلمان و والدین جهت به آرامش رسیدن فرزندان است. یک تعامل خوب بین پدر و مادر و معلم سبب بهبود کارکردهای دانش آموز می گردد و از بروز بسیاری از تنش ها جلوگیری می کند . کارشناسان آموزشی معتقدند والدین با این نگرش که هدف آنان و معلمان یکسان است به این مسئله نگاه کنند. کارشناسان آموزشی راهکارهایی را برای بهینه شدن رابطه بین معلمان و والدین پیشنهاد می کنند تا در سایه آن آموزش و پرورش کودکان سهل تر  گردد :

-       با معلم و مشاوران مدرسه مشورت کنید: بهتر است والدین برای رفع مشکلات درسی و یا حتی اخلاقی فرزندان خود با معلمان و مشاوران مدرسه در تعامل بوده و از آنان جهت رسیدن به هدف نظر خواهی نمایند مسلماً زمانی که کادر مدرسه از وضعیت و خصوصیات دانش آموز شان مطلع باشند به خوبی قادر خواهند بود رفتاری مناسب را برگزینند و به کمک خانواده مسائل تحصیلی و یا حتی مشکلات رفتاری را حل و وی را در مسیر صحیح قرار دهند. مسلماً معلمان  و مشاوران راهکارهای مناسب و علمی برای تسهیل روند آموزش و پرورش دانش آموزان دارند که با مشورت خواستن می توان از این راهکارها بهره برد.

-       جلسات ماهانه : مدارس و یا حتی دبیرستان ها جلسات ماهیانه ای را برای حضور والدین در امر آموزش تدارک می بیند . حضور پدر و مادر در این جلسات ضروری می باشد و بهتر است قبل از شرکت در این جلسات با فرزندان نیز صحبت شود و والدین از فرزندان بپرسند که تمایل دارند در این جلسه چه مسائلی مطرح گردد و در پایان جلسات نتیجه به دانش آموزان نیز انتقال داده شود.

-       برقراری رابطه مسالمت آمیز : متاسفانه برخی از والدین در برخورد با معلمان رفتاری نامناسب از خود بروز داده و به گونه ای رفتای می نمایند که گویی معلم و مقابل شان است البته این مسئله در مورد برخی معملین نیز صدق می نماید هیچ گاه نباید فراموش شود ، اصل کار موفقیت فرزندان است  نه مشاجره و حل اختلاف عقاید والدین و مربیان . رعایت احترام دو طرفه از اصول اساسی در برقراری یک رابطه موثر است.

-       پذیرفتن مسئولیت ها : طبیعی است والدین نباید متعهد به انجام اموری شوند که قادر به انجام اش نیستند. به عنوان مثال اگر معلم پیشنهاد میکند والدین در انجام تکالیف ریاضی به بچه کمک نمایند اما به هر دلیلی اعم از نداشتن مهارت ، کم بودن زمان ، حضور نداشتن در منزل و غیره قادر به انجام این کار نیستند باید معلم را در جریان قرار داده و از وی بخواهند از امکانات دیگری که می توانند برای افزایش این مهارت در فرزندشان بهره برند پرس و جو نمایند .

-       رسیدن به نقاط مشترک : شایسته است والدین ، معلمان همراه دانش آموز اهداف آموزشی را مد نظر قرار داده و دقیقاً مشخص نمایند از برنامه های آموزشی شان چه می خواهند و چه انتظاراتی از یکدیگر برای رسیدن به هدف شان دارند . زمانی که هر شخصی به مسئولیت هایش آگاه باشد در طی کردن روند آموزش توجیه شده و راحت تر با تغییرات و یا هر روش آموزشی سازگار می گردد.

روانشناسان و کارشناسان آموزشی بر این عقیده اند که مشارکت والدین در امر آموزش و همراهی شان با پرسنل آموزشگاه ها و یا مدارس کمک قابل توجهی به موفقیت دانش آموزان نموده و آنان را در مسیر رسیدن به موفقیت یاری می رساند .

	ستاره حمیدی
	کارشناس ارشد روانشناسی

نگرانی های کودکان

نگرانی در واقع نوعی ترس خیالی است که رابطه مستقیمی با انگیزه های موجود در محیط کودک ندارد . ریشه نگرانی های کودکان ممکن است تصور و تجسم پدیده ها و موقعیتهایی باشد که در صورت به وقوع پیوستن زیان آور و یا خطرناک باشد. علل متفاوتی می تواند سرمنشاء بوجود آمدن نگرانی های دوران کودکی باشد عواملی همچون شنیدن، خواندن داستانها و یا دیدن برنامه های تلویزیونی و تصاویر ناخوشایند و حتی مکالماتی که حاوی مطالب نگران کننده می باشد و در جمع بزرگسالان مطرح می گردد.

بدیهست نگرانی در مراحل خردسالی وجود نداشته و تنها پس از آن که کودگ توانایی به تصویر کشیدن و تجسم پدیده ها و موقعیتها را به دست می آورد نگرانی نیز در وی مشاهده می گردد. مواردی همچون نگرانی ، استرس ، اضطراب و ....... در تمامی انسانها چه کودک و یا حتی بزرگسال طبیعی به نظر می رسد ولی در صورتیکه این موارد ادامه دار شود و زندگی فرد را تحت تاثیر قرار دهد توجه به آن ضروری خواهد بود و مهمتر اینکه گاهی والدین ترس و نگرانی را با هم اشتباه گرفته فارغ از اینکه این دو مقوله ای جدا از هم هستند و بیشتر ترس های کودکان در واقع ترس نیستند بلکه نگرانی های آنان نسبت به وقوع حوادث و رخ دادهای زندگی شان است .

همانطور که ترس در هر سنی متفاوت است نگرانی نیز در میان کودکان در هر سنی علتهای متفاوتی دارد. پژوهشهای روانشناسان علت های شایع نگرانی کودکان را اینگونه ارزیابی کرده است :

مواردی از قبیل : مسائل خانوادگی ، تحصیلی ،که البته با افزایش سن نگرانی کودک در امور تحصیلی  بیشتر
می گردد و یا بیماری افراد خانواده ، فکر تنبیه احتمالی از سوی والدین و مربیان، دیر رسیدن سر کلاس درس، گزارشات معلمان مدرسه،  عقب ماندن از همکلاسی ها و یا موضوعاتی از قبیل : نگرانی از دست دادن والدین که خود ریشه در روابط نامناسب والدین داشته حتی تخیل و تصور مردن و کشته شدن که از دیدن فیلمها و تصاویر نامناسب و یا در مجاورت گروه های نامناسب قرار گرفتن نشات می گیرد بدیهیست محیط اجتماعی کودکان در نوع نگرانی های آنان تاثیر بسزایی دارد.

توجه به این مسئله ضروری است که استمرار و تشدید نگرانی برای مدت زمان طولانی سبب ایجاد اضطراب و ناراحتی های ذهنی دردناکی در کودک می گردد که از پیش بینی آسیب های احتمالی منتج می شود. البته برخی از اضطرابها نیز همانند نگرانی ها بی دلیل اند و ناشی از آشفتگی درون شخص است نه عوامل خارجی . کودکانی که بیش اندازه دچار نگرانی می شوند مستعد ابتلاء به اضطراب بوده و در نهایت سلامت ، شخصیت و تعادل روان آنان مختل می گردد . با توجه به اینکه دوران کودکی از اصلی ترین و مهم ترین برهه های شکل گیری شخصیت فرد است اختلال در این دوران به هر نحوی سبب بوجود آمدن مشکلات فراوان روانی و رفتاری در بزرگسالی فرد
می شود و جالب تر اینکه کودکان نیز همانند بزرگسالان از علت حقیقی اضطرابهای خود بی خبرند و نمی دانند که ناراحتی های درونی شان سبب ساز این اضطراب می باشد و وظیفه والدین است که با آگاهی دادن به کودکان نسبت به محیط اطراف و صحبت در خصوص نگرانی هایشان آنان را آرام نموده و از حمایت و پشتیبانی خود مطمئن سازند.

جهت پیشگیری از عواقب ناخوشایند نگرانی های کودکی روانشناسان معتقدند مد نظر قرار دادن اصول ذکر شده در ذیل کمک بسیاری به والدین جهت جلوگیری از ایجاد نگرانی و تنش در کودکان می نماید:

-         استفاده از فیلمها ، داستانها و منابع مناسب سن کودک : روانشناسان بر این باورند اصول صحیح پرورش کودک این است که با وی مطابق سن و سال اش برخورد شود و هیچ گاه در مکالمات با کودکان والدین نباید احساس کنند آنها باید بیشتر از سن شان بدانند . طی نمودن مراحل رشد بر اساس سن کودک بصورت طبیعی ضروری به نظر می رسد . دیدن فیلمها و تصاویر نامناسب با سن زمینه ساز بروز بسیاری از اختلالات رفتاری و ناسازگاری های اجتماعی در کودکان می گردد.

-         قرار گرفتن در گروه های همسالان با نظارت والدین : گروه همسالان بهترین مکان برای پرورش و رشد کودکان می باشد ولی نباید فراموش کرد تعامل کودک در این گروه ها باید تحت نظارت والدین صورت گیرد به دلیل تفاوتهای فرهنگی و اینکه هر کودکی با روش تربیتی خاص خانواده خود پرورش یافته است بهتر آن است کودک همزمان با تعاملات اش با گروه همسالان از دوستی با والدین نیز بهره برده و با بوجود آمدن احساس اعتماد در کودک وی بتواند به راحتی تمامی نگرانی هایش را با والدین در میان بگذارد.

-         همراه نبردن کودکان به مکانهای که متناسب با سن آنان نمی باشد: طبیعی است برخی از میهمانی ها و حتی جلسات به هیچ عنوان مناسب حضور یک کودک نخواهد بود بهتر است در این مواقع والدین تدبیری بیندیشند که در حین انجام امور روزمره خود در مکان هایی که نمی توانند فرزندشان را همراه خود ببرند وی را به مهد کودک و یا یک آشنا مطمئن بسپارند. محیط های نا آشنا و نامانوس و یا حتی دلهره آور سبب بوجود آمدن تنش  و نگرانی در کودکان می گردد.

-         دادن احساس امنیت به کودکان: والدین باید به کودکان خود احساس اطمینان و اعتماد کامل را منتقل نمایند به نحوی که کودک احساس کند هر زمان که نیاز باشد والدین در دسترس وی بوده و او را در امور راهنمایی و حمایت خواهند کرد در صورتی که کودک بنا به هر دلیل احساس ناخوشایند عدم امنیت داشته باشد مدام مضطرب و نگران خواهد بود و خود را در برابر دنیای بیرونی بی دفاع احساس می کند.

-         حمایت و پشتیبانی همه جانبه والدین : البته به نه بدین معنا که وابستگی ایجاد گردد منظور این نیست که کودکان وابسته به والدین تربیت شوند بلکه هدف این است که آنان آگاه باشند در هر شرایطی می توانند از مشاورت و حمایت والدین بهره ببرند کودکان نیز نیاز دارند اموری را به تنهایی مدیریت نمایند تا اعتماد به نفس لازم برای ورود به اجتماع را کسب نمایند . حمایت بیش از اندازه والدین سبب از بین رفتن اعتماد به نفس کودکان می گردد.

-         تفریحات سالم و پر نمودن اوقات روز کودکان با تفریحات سالم و جلوگیری از پیدا کردن ساعات تنهایی : تنهایی برای هر فردی دردناک است حتی کودکان زمانیکه آنان زمان طولانی را تنها بمانند با توجه به قدرت تصور و تخیل شان ممکن است از دیده ها و شنیده هایشان تصویر سازی نموده و تصویر سازی های ذهنی ناخوشایندی داشته باشند یکی از وظایف اصلی والدین پر نمودن روز و برنامه ریزی مناسب برای کودک است . آنچه که والدین برای کودکان خود می خواهند شادی و آرامش است و رسیدن به این هدف تنها در سایه داشتن برنامه و هدف امکان پذیر است.

                                                                   ستاره حمیدی

آیا کودک من تاخیر رشدی دارد ؟

اکثر زوج‌های جوان پس از ورود نوزاد به خانواده دچار حساسیت‌ها و نگرانی‌هایی در مورد سلامت فرزند خود می‌شوند ، تلاش خود را می‌کنند کودک شان را از تمامی ابعاد بررسی و زیر نظر یک متخصص تائید سلامت نهایی داشته باشند با توجه به بروز برخی مشکلات کودکان در دوره های رشدی برخی دچار کندی و یا تاخیر می‌شوند و این مسئله والدین را آشفته و نگران می سازد . البته نگرانی والدین طبیعی است و بررسی لحظه به لحظه رشد و واکنش های کودک ضروری به نظر می رسد . به عنوان مثال والدین نگران مسائلی همچون : زمان صحبت کردن و به کار بردن آواها و ضمیرها و یا مهارتهای خودیاری همچون ( پوشیدن لباسها ، کفش و.... ) مهارتهای حرکتی (زمان راه رفتن – چهاردست و پا رفتن و ....) هستند نباید فراموش کرد تمامی کودکان مراحل رشدی خاصی را طی می‌کنند با توجه به این که تفاوتهای فردی آنان و عوامل ژنتیکی گاهی تاخیرهای را در روند رشد ایجاد می کند. برخی زودتر راه می روند و برخی دیگر دیرتر از موعد مورد نظر و تعدادی ازکودکان بر حسب شرایط محیطی زودتر گام برداشته و عده ای دیگر دچارتاخیر حرکتی هستند بنا بر دلایل متفاوت اعم از ژنتیکی ، مشکلات فیزیولوژیکی و یا حتی فقرمحیطی و کم تحرکی کودک .

طبیعی است نگرانی های والدین باید هر چه سریعتر تحت بررسی و مطالعه قرار گیرد و مشکلات احتمالی به سرعت شناخته شده و راهکارهایی جهت پیشگیری و یا روش های درمانی اتخاذ گردد.

روانشناسان و پزشکان تاخیر در رشد را اینگونه تعریف می‌کنند : "هنگامی‌که کودکی نتواند در محدودی زمانی نرمال به مرحله خاصی از رشد دست یابد " این تاخیر می‌تواند در یک یا چند زمینه باشد : مهارتهای حرکتی ضعیف یا درشت (مثل پریدن و چیدن بلوکها)؛ مهارتهای ارتباطی و زبانی (صحبت کردن و درک مطلب)؛ مهارتهای خودیاری (مثل توالت رفتن و لباس پوشیدن)؛ و مهارتهای اجتماعی (مثل برقراری ارتباط چشمی و بازی کردن با دیگران) و....

کلیرلرنر متخصص‌رشدکودک معتقد است:«باید به خاطر داشته باشیم علیرغم پیشرفت نوعیِ رشد در‌سیری معمولی وصعودی، کودکان با سرعتهای متفاوت و به طرق مختلف رشد می‌کنند» به عنوان مثال یک کودک 25 ماهه ممکن است به دلیل کنجکاوی زیاد مهارتهای حرکتی اش بالا باشد ولی بدلیل بی علاقگی به نقاشی نتواندبه راحتی خوب نقاشی کند در این زمینه لرنر می گوید : «آنچه اهمیت دارد رشد رو به جلوی کودک در همه زمینه ها است.»

همانطور که ذکر شد بسیاری از والدین نسبت به سنی که کودکشان مهارتهای حرکتی همچون راه رفتن و از پله بالارفتن را بدست می آورد، اینکه آیا زودتر از موعد کودکشان موفق به راه رفتن شده است یا دیرتر برایشان دارای اهمیت ویژه ای می باشد نباید فراموش کرد حساسیت بیش از حد نسبت به این موارد سبب نگرانی و اضطراب مداوم والدین می‌گردد برای داشتن آرامش بهترین راه این است که با مراحل رشدی کودکان تا حدودی والدین آشنا بوده و در این مسیر کتابهای راهنما کمک فراوانی به پدر و مادرهای جوان می کند. بدیهیست آشنایی با دروه های رشدی و خصوصیاتی که در هر دوره کودکان کسب می نمایند تاثیر بسزایی در آرامش والدین خواهد داشت.

برای بسیاری از والدین سوال برانگیز است که علل تاخیر رشدی کودکشان چه می تواند باشد بررسی ها نشان داده است برخی اوقات تاخیر در رشد علت پزشکی دارد همانند زایمان زودرس ویا مسائل ژنتیکی حتی بیماری شدید و تصادفات و در مواقعی تاخیر زبانی و کلامی ممکن است ناشی از اختلال شنیداری یا مشکلی در حنجره، گلو یا حفرههای دهان یا بینی باشد و یا مشکلات مربوط به « برقراری ارتباط » ممکن است در اثر مشکل سیستم مرکزی اعصاب ایجاد شده باشند. با این تفاسیر اغلب اوقات هیچ دلیل پزشکی برای توضیحِ تاخیر در رشد نمی‌توان ارائه داد.

همان‌طورکه ذکر شد نباید در این زمینه حساسیت بیش از حد به خرج داد اما داشتن دقت نظر الزامی است و والدین با درنظر گرفتن رفتارهای کودک و در صورت ایجاد نگرانی نسبت به واکنش های کودک باید هر چه سریعتر به پزشک مراجعه کنند برای بررسی کافی است مراحل زیر را مد نظر قرار دهند:

-         از حس خود کمک بگیرید : والدین بهتر از هر کس دیگر کودک خود را می شناسند و به خوبی بر عادات وی واقف هستند و هر واکنش ناآشنا را به سرعت شناسایی می کنند.

-         یادداشت برداری از ملاحظات تان پیش از قرار ملاقات با پزشک مفید است : تمامی آنچه به نظر والدین عجیب و یا باید بررسی شود بهتر است به محض رویت مکتوب شود تا موردی از چشم دور نگه داشته نشود.

به سوالات ذیل پاسخ دهید :

-          آیا چیز به خصوصی در راه رفتن یا حرف زدن کودک غیر طبیعی است؟

-          آیا به نظر می رسد مرحلهای از رشد را که باید زودترها از آن می گذشت جا انداخته شده است ؟

-          آیا نشانهای خاص از تاخیری فیزیکی یا تاخیر در زبان آموزی و ارتباطات مشاهده می کنید ؟

-         آیا  کودک در بازی با همسالان رفتارهای غیر طبیعی از خود بروز می دهد؟

-         آیا کودک قادر به سازگاری با همسالان خود در هر دوره زمانی می باشد ؟

-         آیا کودک به میزان طبیعی خوابیده و یا گریه می کند؟

پس از پاسخ به این سوالات در صورتی که احساس نگرانی در والدین پابرجا بود بهتر است هرچه سریعتر کودک را به پزشک خودش ارجاع داده و در صورت لزوم با تجویز پزشک یک کاردرمانگر و گفتاردرمانگر مهارت های کودک را مورد بررسی و ارزیابی قرار دهند .

	ستاره حمیدی
	کارشناس روانشناسی

زن و شوهرهای جوان بخوانند

نگهداری اولین بچه، خیلی هم سخت نیست

نباید فراموش کرد برای داشتن فرزندانی موفق و خوشبخت گاهی والدین مجبورند بر احساسات خود مسلط شوند و آن را کنترل کنند. جدیت، بر روند تربیت صحیح فرزندان تأثیر شگفت‌آوری دارد.

تمامی زن و شوهرها به‌خصوص آنهایی که اولین تجربه بچه‌دار شدن را می‌گذرانند به خوبی سختی و مشقت نگهداری از نوزاد را درک می‌کنند. بدیهی است حضور کودک به زندگی زن و شوهر رنگ و لذت متفاوتی می‌بخشد با تمام زیبایی‌ها و لذت‌های نگهداری و پرورش کودکان گاه نگرانی‌های والدین برای تربیت صحیح و آموزش به موقع، سبب‌ساز به‌وجود آمدن مسایل و تنش‌هایی در زندگی مشترک می‌شود. تفاوت‌های فرهنگی، خانوادگی و مسایل اقتصادی نیز فشار فراوانی بر زن و مردها وارد می‌کند. برای سهل شدن این روند نیاز به همیاری و همدلی زوجین و خانواده دو طرف است. گاهی فشار نگهداری از فرزند موجب به‌وجود آمدن احساس‌های متفاوت و پریشانی خاطر زن و شوهر جوان و در نهایت این خستگی و پریشانی به طرق مختلف منجر به برون‌ریزی، پرخاشگری، استرس، اضطراب و بدخلقی زوجین نسبت به یکدیگر، یا حتی فرزندشان می‌شود.

در مواقعی نیز پریشانی‌ها موجب می‌شود زوجین یکدیگر را به بی‌مسئولیتی و کم‌کاری محکوم و سرزنش کنند و در نهایت اختلافات و تنش‌های بسیاری در خانواده ایجاد و زوجین روز به روز از یکدیگر دورتر می‌شوند.

کم نیستند زنان و مردانی که بر اثر خستگی ناشی از کارهای روزمره و فعالیت‌های اجتماعی، شغلی و در کنار آن مسئولیت نگهداری از فرزند به دنبال مقصری برای آرام کردن خودشان می‌گردند. با توجه به سخت و طبیعی بودن روند رشد و پرورش کودکان بهتر است زن و مرد برای جلوگیری از هر گونه سوءتفاهم و به‌وجود آمدن اختلاف نظر تدابیری بیندیشند.

تقسیم کار

تقسیم کردن مسئولیت‌ها در زمینه نگهداری فرزند بین زن و مرد، موجب می‌شود تمامی مسئولیت‌ها و حجم کار بر شانه یکی از آنها سنگینی نکند و همین تقسیم کار منجر به همدلی بیشتری بین زن و مرد می‌شود.

کمک گرفتن از اقوام

گاهی کمک خواستن از اقوام درجه یک همانند مادر، خواهر و برادر برای نگهداری چند ساعته کودک کمک بسیاری به زن و شوهر می‌کند و آنها خواهند توانست در کنار یکدیگر به آرامش رسیده و برای ساعاتی فارغ از نگرانی‌های مربوط به فرزندشان به یکدیگر بیندیشند. زمان‌هایی که زوجین بتوانند ساعاتی را دو نفره و فقط در کنار یکدیگر باشند، از نظر روانی قدرت فراوانی کسب کرده و برای ادامه امور روزمره و پذیرش مسئولیت‌ها آماده‌تر می‌شوند.

رسیدن به توافق و تفاهم

گفتگو برای رسیدن به تفاهم در روند پرورش کودک کار والدین را سهل‌تر کرده و هر کدام از آنان به خوبی خواهند دانست هدفشان چه بوده و در این مسیر باید از چه اصولی پیروی کنند. در مورد کودکان کوچکتر رسیدن به توافق بر سر کنترل کودک در شرایط خاص و مشخص کردن این‌که در این شرایط هر کدام از زوجین باید چه تدبیری بیندیشد، تنش‌ها را از بین می‌برد و در شرایط خاص همانند حضور در منزل اقوام و کنترل کودک در اماکن عمومی، رسیدن به توافق از اختلافات زن و شوهرهای جوان جلوگیری می‌کند.

وضع قوانین

وضع کردن قوانینی در خانواده و مشخص ساختن مسئولیت‌های زن و مرد، مانعی جدی در برابر ایجاد هر گونه اختلاف نظر به‌وجود می‌آورد. به غیر از موارد خاص و بحرانی که برای هر خانواده‌ای ممکن است اتفاق بیفتد. طی کردن روند روزمره برنامه‌ریزی‌های مشخص و از پیش تعیین شده مانع بروز بسیاری از اختلافات می‌شود.

ماندن بر سر تعهدات

تنها وضع قوانین، صحبت کردن و برنامه‌ریزی برای داشتن خانواده‌ای آرام و خوشبخت کافی نیست. ماندن بر سر تعهدات نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

حفظ احترام و آرامش

نمی‌توان تمامی امور را پیش‌بینی و برای آن برنامه‌ریزی کرد. در فرایند رشد کودکان زن و مرد به مسایلی برمی‌خورند که فکرش را هم نکرده‌اند و برایشان تازگی دارد. یا حتی آنان را بهت‌زده می‌کند. در این مواقع حفظ آرامش و احترام متقابل بر روند تربیت صحیح فرزند تأثیر زیادی دارد.

کنترل احساسات و جدیت در تربیت

هر پدر و مادری فرزندش را دوست دارد و در هر صورت نباید فراموش کرد برای داشتن فرزندانی موفق و خوشبخت گاهی والدین مجبورند بر احساسات خود مسلط شوند و آن را کنترل کنند. جدیت، بر روند تربیت صحیح فرزندان تأثیر شگفت‌آوری دارد.

پرهیز از تحقیر و سرزنش یکدیگر

نمی‌توان تمامی امور را پیش‌بینی کرد. گاهی وقایع پیش‌بینی نشده و واکنش‌های ناگهانی زن یا مرد نسبت به امور موجب به‌وجود آمدن اختلاف نظر و در نهایت سرزنش یکدیگر می‌شود. نباید فراموش کرد هیچ انسانی کامل نیست و نمی‌توان انتظار داشت یک فرد در تمامی زمان‌ها واکنش‌های مناسب داشته باشد گاهی هیجانات و وقوع اتفاقات غیرمنتظره موجب سردرگمی زوجین می‌شود و در این شرایط باید از تحقیر و سرزنش یکدیگر به‌کلی پرهیز کرد.

فرزندم! خوب بخواب

خوابیدن و بیدار شدن بچه‌های کوچک در نیمه‌های شب، یکی از دغدغه‌های اصلی والدین است. حتی والدین بچه‌هایی که خوب می‌خوابند هم، در مواقعی برای خواب وسط روز یا شب آنان با مشکلاتی روبرو می‌شوند. در واقع 40 درصد بچه‌ها به نوعی از مشکلات خواب رنج می‌برند. متخصصان اشتباهات رایج والدین در رابطه با خواب کودکان را تشخیص داده و با ارایه این مقاله به شما کمک می‌کنند با ایجاد تغییراتی هرچند ساده، روند و محیط خواب آنها را هرچه بهتر کنید:

بچه‌ها را دیر به رختخواب نبرید

بچه‌های امروز نسبت به دوران کودکی والدین خودشان کمتر می‌خوابند، به طوری که کودکان دو ساله یک یا دو نسل پیش، 40 دقیقه بیشتر از کودکان دو ساله امروز می‌خوابیدند و نتیجه، کشمکش‌های وقت خواب، مشکل در خواب میان روز و از خواب بیدار شدن در اواسط شب است.

اگر فرزندتان برنامه خواب منظمی ندارد، یا وقت کاری شما زیاد است و او بیدار می‌ماند تا شما را ببیند و با شما بازی کند، دچار خستگی مفرط می‌شود و در نتیجه سخت‌تر به خواب می‌رود و زودتر هم از خواب بیدار می‌شود.

برای حل این مشکل برنامه خواب (شبانه و میان روز) منظمی داشته باشید و به آن پایبند بمانید. منتظر نشوید تا فرزندتان چشم‌هایش را بمالد، خمیازه بکشد یا گریه کند، او را زودتر بخوابانید حتی 15 تا 20 دقیقه خواب بیشتر می‌تواند بر خلق و خوی او تفاوت چشمگیری بگذارد. مدت خواب مناسب برای بچه ها 10 تا 12 ساعت است، زمان بیدار شدن کودک را در نظر گرفته و متناسب با آن، کودک را بخوابانید.

کودک را تکان بدهید، نخوابانید

اگر بچه مرتب با نوعی حرکت، چه در ماشین یا کالسکه و غیره بخوابد، به دلیل حرکت، خوابی عمیق نخواهند داشت.

استفاده از نوعی حرکت یا تکان دادن بچه‌ها برای آرام کردن کودک ناآرام اشکالی ندارد، اما باید همین که به خواب رفت، حرکت را قطع کنید تا کیفیت خواب بهینه باشد.

محرک‌ها را دور کنید

وجود اسباب‌بازی‌های زیاد در تختخواب یا آنچه که حواس کودکان را پرت می‌کند، خواب را از آنها می‌گیرد. علاوه بر این، روشنایی و نور زیاد و رنگارنگ هم خواب کودکان را مختل می‌کند.

برای زیاد کردن خواب کودکان، نوزادان و کودکان نوپا را که هنوز احساس ترس در آنها به‌وجود نیامده، در اتاقی بخوابانید که سوسوی نور در آن وجود داشته باشد. اگر برای روشنایی اعداد یک تا 10، از زیاد به کم در نظر بگیریم، نور اتاق نوزاد را 8 یا 9 قرار بدهید تا بهتر بخوابد. برای بچه‌های بزرگتر چراغ خوابی با نور ملایم انتخاب کنید، اما موقع خواب، تفریحات را از یاد ببرید. علاوه بر این، قبل از آن‌که تلویزیون یا کامپیوتر در اتاق کودک قرار بدهید خوب فکر کنید تا هر شب با او در این رابطه به مجادله نپردازید. بچه‌ها اگر با برنامه‌های مورد علاقه‌شان به خواب بروند، نیم ساعت یا بیشتر از وقت خوابشان را از دست می‌دهند و این امر بر خلق و خو و رفتارشان در طول روز تأثیر می‌گذارد.

برای خوابیدن برنامه داشته باشید

شاید فکر کنید داشتن یک برنامه مستمر از جمله حمام کردن، کتاب خواندن یا لالایی گفتن برای بچه‌ها ضرورتی ندارد، اما در نظر گرفتن یک سری فعالیت‌های آرامش‌بخش و خوشایند که منتهی به خاموش شدن چراغ‌ها بشود، اهمیت ویژه‌ای دارد. چون بچه‌ها را برای خواب آماده می‌کند. نباید انتظار داشت بچه‌ها از یک روز پرمشغله به یکباره بخوابند. بعضی از والدین با بزرگتر شدن بچه‌ها برنامه پیش از خواب را کنار می‌گذارند، اما هرکسی از جمله بزرگترها با داشتن برنامه برای خواب، آرامش بیشتری می‌یابد. مطالعات مشخص ساخته دانش‌آموزانی که برای خواب برنامه ندارند، به اندازه نیازشان نمی‌خوابند.

چارچوب تعیین کنید

بعضی اوقات والدین خودشان بچه‌ها را به رختخوابشان راه می‌دهند و در عین حال نمی‌خواهند آنها در رختخوابشان بمانند. وقتی کودک در نیمه‌های شب از خواب بیدار شده و نزد والدینش می‌رود، او را دوباره به اتاقش می‌برند و بار دوم وقتی ساعت سه نیمه شب پیش آنها می‌رود به او اجازه می‌دهند تا کنارشان بخوابد. این رفتار به کودک می‌آموزد که پشتکار بیشتری به خرج بدهد تا بالاخره به آنچه که می‌خواهد دست بیابد.

هیچ‌وقت برای تعیین چارچوب‌ها دیر نیست. اگر فرزندتان بیمار است یا از صدای رعد و برق می‌ترسد، در کنارش بمانید یا در اتاقش روی زمین بخوابید تا احساس آرامش کند، اما همین که فرزندتان به خواب رفت یا توفان فروکش کرد، به روند همیشگی برگردید. کودکی که در کنار پدر و مادرش خوابیده، اوایل مخالفت خواهد کرد و باید چند روز صبر کنید تا او آرامش بیشتری بیابد. به این منظور در اتاقش بمانید تا او بخوابد، سپس آنجا را ترک کنید.

بچه‌ها را زود به تختخواب منتقل نکنید

وقتی بچه‌ها به دو سالگی می‌رسند، والدین برایشان تختخواب بزرگتری تهیه می‌کنند.  با این تعویض، بچه‌ها شب‌ها پس از خاموش شدن چراغ‌ها از خواب برمی‌خیزند. چون قبل از سه سالگی آمادگی ندارند گهواره‌شان را ترک کنند.  آنها فاقد رشد شناختی و کنترل نفس هستند که در محدوده تخیلی تختخواب باقی بمانند.

وقتی کودکی به سه سالگی می‌رسد، زمان آن است که برایش تختخواب بزرگتری تهیه شود. اگر او در این سن آمادگی ماندن در تختخوابش را ندارد، وقت بیشتری در اختیارش بگذارید. برگشتن به گهواره شکست نیست، چون هیچ اشکالی در بازگشت به گذشته وجود ندارد و او بالاخره، با تختخواب جدیدش کنار می‌آید و شاید خودش آن را از شما بخواهد.

کتاب خواندن را از دوره شیرخوارگی شروع کنید

مهم نیست به چه زبانی صحبت می‌کنید یا درآمدتان چقدر است هیچ‌وقت خواندن برای کودکان زود نیست.

با توجه به تحقیقات جدید محققان دریافتند که کودکان خانواده‌های کم‌درآمد درک مطلب و دریافت ذهنی بهتری دارند. این در صورتی است که مادرانشان زود کتاب خواندن را برایشان شروع کنند. تحقیقات زیادی ثابت کرده که کتاب خواندن والدین برای فرزندان اثر مطلوبی در پیشرفتشان در یادگیری زبان دارد.

محققان در تحقیقات جدید گفتند که افراد کمی به تأثیر خواندن برای کودکان زیر سه سال به‌خصوص در خانواده‌های کم‌درآمد توجه می‌کنند. این دوره زمانی در توسعه زبانی که در آینده احتیاج دارند و موفقیت خواندن آنها در آینده اثر بسیاری دارد. این تحقیقات نشان می‌دهد خواندن برای کودکان در سنین خیلی زود ارتباط مستقیم با پیشرفت آنها در زبان و عادات مطالعه در آینده دارد. محقق هلن ریکز استاد دانشگاه نبراسکا لینکلن در تحقیقات خود گفته است که خواندن برای کودکان باید خیلی زودتر از آن چیزی که تصور می‌شود شروع شود.

در مطالعات انجام شده نگاهی بر اثر خواندن والدین برای کودکان در 2500 خانواده صورت گرفته است. محققان اثر خواندن را بر روی کودکان 14 و 24 و 36 ماهه بررسی کردند. نیمی از مادران در این تحقیق گفتند برای کودکانشان روزانه کتاب می‌خوانند و بیشتر آنها مادرانی بودند که برای کودکان دو تا سه ساله این کار را شروع کرده‌اند. عده کمی  از مادران در حدود 14 ماهگی خواندن را برای فرزندان آغاز نمودند. این نشان می‌دهد که مردم چندان عقیده‌ای به اثر خواندن در شیرخوارگی ندارند در صورتی‌که تحقیقات نشان داده است که خواندن را باید در سنین کم برای کودک شروع کرد تا در آینده به مطالعه عادت کند.

                                          ستاره حمیدی

                                      کارشناس روانشناسی کودکان

بهداشت روانی کودکان

امروزه در رسانه های عمومی و اخبارهای آموزش و سلامتی بسیار از بهداشت روانی سخن به میان می آید و گاه در مسائل آموزشی بهداشت روانی کودکان را مد نظر قرار می دهند حال با توجه به اهمیت این موضوع در جامعه امروزی سوال اینجاست که به واقع بهداشت روانی به چه معنا است ؟ روانشناسان معتقدند :"منظور از بهداشت روانی، سازگاری فرد با محیط اطراف خود می‌باشد، درصورتی که فرد بتواند خود را به راحتی با محیط اطراف تطبیق دهد(سازگار شود)، قابلیتها و توانایی های خود را بروز دهد و فاقد  هر گونه اختلالات عاطفی و رفتاری باشد، " افرادی که  خصوصیات ذکر شده درون شان پایدار باشد دارای بهداشت روانی می باشند .

حال با توجه به اهمیت و ضرورت بهداشت روانی بدیهست برای داشتن جامعه ای سالم باید از بستر خانواده شروع به تربیت فرزندانی سالم از نظر روحی ، روانی و جسمانی نمود . کارشناسان معتقدند والدین در تامین بهداشت روانی کودکان نقش مهمی بر عهده دارند و در مرحله بعد این مسئولیت به مدارس و جامعه ای که کودک در آن رشد و پرورش می یابد محول می گردد. متاسفانه برخی تصور می‌کنند بهداشت روانی مختص افرادی است که حال به هر نحوی دچار مشکلات و اختلالات خلقی و عاطفی هستند فارغ از اینکه بهداشت روانی تمامی انسانها را در بر می گیرد . داشتن روح و روان سالم ضامن سپری نمودن زندگی شاد و آرام می باشد که هر انسانی بدان نیاز دارد.

کارشناسان به منظور برخورد صحیح با فرزندان و تامین سلامت روانی آنان نکاتی را به والدین ارائه می دهند همانند:

1ـ داشتن اطلاعات کافی از نیازهای گوناگون کودکان : برای داشتن کودکانی سالم و شاد ضرور است والدین اطلاعات کاملی از نیازهای کودکان داشته باشند مواردی همچون: نیاز کودک به آرامش ، امنیت ، محبت متقابل ، محبت همه جانبه ، تعلق داشتن به یک خانواده و یا گروه همسالان ، تشویق و تحسین به موقع . بدیهست والدین باید تمامی نیازهای جسمی ، روانی و عاطفی فرزندان شان را شناسایی و به تمامی عادات و خلقیات وی شناخت کامل داشته باشند . هر کودکی خلقیات و نیازهای خاص خود را می طلبد تفاوتهای فردی کودکان آنان را از یکدیگر مستثنی کرده و والدین نیز باید بر اساس این تفاوتهای فردی نیازهای کودکان را مورد ارزیابی قرار دهند.

2- در نظر گرفتن مراحل رشد کودک و ویژگیهای هر مرحله رشدی : دوران کودکی دوران رشد و تحول و تکوین شخصیت کودکان است کارشناسان معتقدند دوران کودکی هر شخص آینده وی را رقم زده و شخصیت وی را شکل می دهد با این تفاسیر در نظر گرفتن ویژگیهای رشدی کودک و نیازمندی های وی از نظر جسمی و روحی در هر دوره از رشد ضروری به نظر می رسد برای رسیدن به این منظور والدین باید از تمامی ویژگی های مختلف در مراحل رشدی کودک و توانمندی های ذهنی ، عقلانی وجسمی وی آگاه باشند . نمی توان از همه مادران و پدران انتظار داشت بر تمامی جوانب احاطه داشته باشند به همین علت بهترین راه کمک گرفتن از روانشناسان کودک برای تربیت کودکانی سالم است .

3- انتخاب یک روش تربیتی ثابت و مناسب با توجه به تفاوتهای فردی کودکان نسبت به یکدیگر و رعایت همه جانبه آن از جانب پدر و مادر کمک شایانی به داشتن بهداشت روانی کودکان می نماید . روش تربیتی عاری از تضاد و کشمکش .

4- بررسی دقیق مسائل و مشکلاتی که ممکن است برای هر کودکی رخ دهد اعم از بروز برخی ناهنجاری های رفتاری که اقتضای سنی مراحلی از رشد است که نیازمند داشتن اطلاعات کافی جهت رفع آن بحران می باشد که خود نیازمند همکاری روانشناسی متبحر و کاردان است. به عنوان مثال در برهه از دوره رشدی کودکان تمایل شدیدی به لجبازی دارند در صورتی که والدین نحوه صحیح رودررو شدن با این مسئله را داشته باشند از بحران ها مشکلات رفتاری که می تواند در آینده گریبانگیر فرزندشان گردد جلوگیری می نمایند.

5- تقویت احساس امنیت درون کودک : از موارد بسیار با اهمیت دیگری که روانشاسان تاکید بسزایی بر آن دارند داشتن احساس امنیت است کودک هیچگاه نباید احساس بی پناهی و ناامنی کند، محبت و توجه والدین وخودداری از هرگونه تنبیه شدید اعم از تنبیه بدنی و روانی همانند : تحقیر ، سرزنش، بی اعتنایی، توهین و حمایت همه جانبه والدین از کودک .

4- توجه به خواب کودک : روانشناسان معتقدند زمانی‌که کودک حال به هر دلیلی دچار اضطراب، ترس و یا بدخلقی می‌گردد والدین باید از خوابیدن اش در این حالت جلوگیری کنند قبل از خواب بهتر است کودک را آرام ساخته و وی را با فعالیت ها و سرگرمی های شادی آور درگیر نمود خواب آرام و سالم تاثیر شگفت انگیزی در روح و روان کودک بر جای خواهد گذاشت .

	ستاره حمیدی
	کارشناس ارشد روانشناسی

تاثیرات روابط معلم و والدین بر روند تعلیم و تربیت

هدف اصلی هر خانواده ای فراهم آوردن شرایط مناسب جهت تعلیم و تربیت عالی و ایده آل برای فرزندان اش است یکی از دغدغه های مهم زندگی والدین به دنبال آموزشگاه و مدرسه خوب گشتن بوده و زمان زیادی را صرف رسیدن به این هدف می کنند . فرزندان در مدرسه نه تنها برای رسیدن به موفقیت های تحصیلی و علمی تلاش می کنند بلکه این خانواده جدید که بیش از نیمی از روز کودکان و جوانان را در بر می گیرد وظیفه پرورش و تربیت بسیاری از اصول انسانی و اخلاقی را بر عهده می گیرد . درکنار تمامی تلاش های والدین برای یک انتخاب مناسب و آموزش عالی برای فرزندان یکی از مسائلی که تاثیر بسزایی در آموزش و پرورش می گذارد ارتباط و تعامل موثر و مستمر والدین و معلمان می باشد . در هر مقطعی فرزندان نیاز دارند والدین و مربیان و معلمانشان را در یک گروه و همراه هم ببینند زمانی که خانواده و معلمان جهت رسیدن به یک هدف مشترک شروع به فعالیت نمایند هیچگاه کودک دچار سردرگمی و پیدا کردن اصول ، قوانین و سخنان ضد و نقیض نمی گردد . بسیار مهم است که اهداف والدین و معلمان در یک راستا قرار گیرد. آیا خواسته والدین از فرزندانشان فقط دریافت نمره عالی است ؟ بهترین بودن فرزندان برای همه والدین مهم و با ارزش است و رسیدن به این مهم فقط در صورتی امکان پذیر است که آنچه به فرزندان آموخته می شود عاری از هر گونه تضاد و سخنان ضد و نقیض باشد.

بسیاری از اختلالات رفتاری نیز از محیط مهد ، مدرسه ، دبیرستان و ... شروع می شود . طبیعی است فرزندان در طی کردن مسیر آموزش به مسائلی برخورد نمایند که خود به تنهایی قادر به حل آن نباشند و یا  این رخدادها سبب بوجود آمدن بسیاری از اختلالات رفتاری در آنان گردد . در این مرحله آنچه که اهمیت دارد همراهی مدام و مستمر معلمان و والدین جهت به آرامش رسیدن فرزندان است. یک تعامل خوب بین پدر و مادر و معلم سبب بهبود کارکردهای دانش آموز می گردد و از بروز بسیاری از تنش ها جلوگیری می کند . کارشناسان آموزشی معتقدند والدین با این نگرش که هدف آنان و معلمان یکسان است به این مسئله نگاه کنند. کارشناسان آموزشی راهکارهایی را برای بهینه شدن رابطه بین معلمان و والدین پیشنهاد می کنند تا در سایه آن آموزش و پرورش کودکان سهل تر  گردد :

-  با معلم و مشاوران مدرسه مشورت کنید: بهتر است والدین برای رفع مشکلات درسی و یا حتی اخلاقی فرزندان خود با معلمان و مشاوران مدرسه در تعامل بوده و از آنان جهت رسیدن به هدف نظر خواهی نمایند مسلماً زمانی که کادر مدرسه از وضعیت و خصوصیات دانش آموز شان مطلع باشند به خوبی قادر خواهند بود رفتاری مناسب را برگزینند و به کمک خانواده مسائل تحصیلی و یا حتی مشکلات رفتاری را حل و وی را در مسیر صحیح قرار دهند. مسلماً معلمان  و مشاوران راهکارهای مناسب و علمی برای تسهیل روند آموزش و پرورش دانش آموزان دارند که با مشورت خواستن می توان از این راهکارها بهره برد.

-  جلسات ماهانه : مدارس و یا حتی دبیرستان ها جلسات ماهیانه ای را برای حضور والدین در امر آموزش تدارک می بیند . حضور پدر و مادر در این جلسات ضروری می باشد و بهتر است قبل از شرکت در این جلسات با فرزندان نیز صحبت شود و والدین از فرزندان بپرسند که تمایل دارند در این جلسه چه مسائلی مطرح گردد و در پایان جلسات نتیجه به دانش آموزان نیز انتقال داده شود.

-  برقراری رابطه مسالمت آمیز : متاسفانه برخی از والدین در برخورد با معلمان رفتاری نامناسب از خود بروز داده و به گونه ای رفتای می نمایند که گویی معلم و مقابل شان است البته این مسئله در مورد برخی معملین نیز صدق می نماید هیچ گاه نباید فراموش شود ، اصل کار موفقیت فرزندان است  نه مشاجره و حل اختلاف عقاید والدین و مربیان . رعایت احترام دو طرفه از اصول اساسی در برقراری یک رابطه موثر است.

-  پذیرفتن مسئولیت ها : طبیعی است والدین نباید متعهد به انجام اموری شوند که قادر به انجام اش نیستند. به عنوان مثال اگر معلم پیشنهاد میکند والدین در انجام تکالیف ریاضی به بچه کمک نمایند اما به هر دلیلی اعم از نداشتن مهارت ، کم بودن زمان ، حضور نداشتن در منزل و غیره قادر به انجام این کار نیستند باید معلم را در جریان قرار داده و از وی بخواهند از امکانات دیگری که می توانند برای افزایش این مهارت در فرزندشان بهره برند پرس و جو نمایند .

- رسیدن به نقاط مشترک : شایسته است والدین ، معلمان همراه دانش آموز اهداف آموزشی را مد نظر قرار داده و دقیقاً مشخص نمایند از برنامه های آموزشی شان چه می خواهند و چه انتظاراتی از یکدیگر برای رسیدن به هدف شان دارند . زمانی که هر شخصی به مسئولیت هایش آگاه باشد در طی کردن روند آموزش توجیه شده و راحت تر با تغییرات و یا هر روش آموزشی سازگار می گردد.

روانشناسان و کارشناسان آموزشی بر این عقیده اند که مشارکت والدین در امر آموزش و همراهی شان با پرسنل آموزشگاه ها و یا مدارس کمک قابل توجهی به موفقیت دانش آموزان نموده و آنان را در مسیر رسیدن به موفقیت یاری می رساند .

	ستاره حمیدی
	کارشناس ارشد روانشناسی