دیکته صفر شدم - بررسی اختلالات یادگیری

	‎۱۳۹۰‎/‎۷‎/‎۱۹
بررسی اختلالات یادگیری Learning Disabilities علی دانش آموز کلاس دوم دبیرستان است با وجود اینکه از لحاظ توانایی ذهنی در سطح خوبی قرار دارد اما در دیکته نتوانسته نمره خوبی بگیرد. معلم بارها ‌بواسطه غلط هایی که در دیکته کلاس داشته او را جریمه نموده اما علیرغم تلاش معلم و والدین و همچنین تلاش های خودش تاکنون نتوانسته موفقیت چشمگیری بدست بیاورد و این مسئله سبب کاهش اعتماد به نفس او شده است. در طول سال های تحصیل بخصوص در مقطع دبستان با دانش آموزانی برخورد داشته ایم که علیرغم برخوردار بودن از هوش طبیعی و فقدان نقایص جسمانی و هیجانی در یادگیری مطالب درسی با مشکل روبرو بوده و بمنظور برطرف کردن آن نیاز به آموزش های ویژه دارند. برای این کودکان اصطلاح نارسایی یا اختلالات ویژه در یادگیری بکار می‌برند این بچه ها در خواندن، نوشتن، سخن گفتن و فهم ریاضی با مشکل روبرو هستند. عواملی که می تواند به والدین و معلمین در جهت شناسایی این کودکان کمک نماید عبارتند از: تفاوت در بهره هوشی و موفقیت تحصیلی شاید قطعی ترین وسیله برای تشخیص چنین کودکانی تفاوت موجود بین بهره هوشی کودک و میزان موفقیت او در مدرسه باشد. در واقع تا زمانی که کودک وارد مدرسه نشود والدین متوجه این اختلال نمی شوند. همانگونه که در بالا اشاره شد این کودکان دارای هوشبهر تقریبا متوسط یا بالاتر هستند ولی از پیشرفت تحصیلی پائینی برخوردارند و یادگیری مشکلاتی در درک مسایل ریاضی برخی از کودکان مبتلا به ناتوانی یادگیری مشکلاتی در درک مسایل ریاضی دارند این کودکان معمولا در زمینه درک روابط فضایی دچار مشکل شدید هستند. این کودکان ممکن است به چند علت دچار چنین مشکلاتی شده باشند، برخی از مشکلاتی که آنها در ریاضی دارند می تواند بعلت نقایصی باشند که مربوط به سایر حوزه هاست مثل بی توجهی و نقص در خواندن که به طور غیر مستقیم در ایجاد مشکل تاثیر دارد. کودکان مبتلا به ناتوانی یادگیری بویژه در حل مسائلی که به صورت تشریحی بیان می شود دچار اشکال می باشند آنها همچنین در محاسبات نیز اشتباه می کنند نوع اشتباهاتی که آنها مرتکب می شوند بجای این که جنبه تصادفی داشته باشد معمولا بخاطر استفاده از روش های نامناسبی است که آنها برای حل مسایل بکار می برند. نیاز به سرپرستی و مراقبت های فردی دارند کودکان مبتلا به ناتوانی یادگیری در امور مختلف نیاز به سرپرستی و مراقبت های فردی دارند مسئولیت عمده سرپرستی کودکان به عهده معلم کلاس خواهد بود. به منظور برطرف کردن این معضل بهتر است ازتباط نزدیکی بین معلم، والدین کودک و روانشناس وجود داشته باشد. اجزاء این مثلث باید با یکدیگر در تماس باشند تا معلوم شود هر یک دقیقا چه وظایفی دارند. به هر حال تشخیص زودهنگام و درمان های رایج جهت برطرف کردن این اختلال می تواند باعث بالا رفتن اعتماد به نفس کودک گردیده و بهبود قابل توجهی در پیشرفت تحصیلی حاصل شود. همین باعث تعجب والدین و معلمین می شود. اختلالات شدید رفتاری این کودکان از لحاظ امکانات آموزشی در شرایط نسبتا خوبی بسر می برند و اغلب دچار اختلالات شدید رفتاری نیستند. شکست در یادگیری این دانش آموزان بدلیل فقدان انگیزه توجه و دقت لازم، جنب و جوش بیش از حد، عدم تعادل هورمونی و مشکلات ژنتیکی در امر یادگیری دائما با شکست روبرو می شوند. خصوصیات روانی و رفتاری کودکان مبتلا به ناتوانی یادگیری اساس یادگیری دقت و توجه می باشد، این کودکان در زمینه دقت و توجه با مشکل روبرو هستند معمولا کارهایی که به آن ها داده می شود خیلی دیرتر از حد انتظار به آن مشغول می شوند. در تصمیم گیری عجول بوده و معمولا زمانی که با مسئله ای روبرو می شوند اولین راه حل احتمالی را انتخاب می کنند. همچنین زمانی که کاری را شروع می کنند نمی توانند برای مدت طولانی به آن مشغول شوند درواقع زود حوصله شان سر می رود. کودکانی که دچار ناتوانی های یادگیری هستند در حافظه شنوایی و بینایی شان با نقایصی روبرو هستند. بعنوان مثال کودک زمانی که کلمه( ایثار) را در متن کتاب می بیند و حتی آن را چندین بار تکرار می کند باز هم ممکن است آن را اشتباه بنویسد. این کودکان اغلب رفتارهایی از خود نشان می دهند که نمایانگر آشفتگی های عاطفی می باشند و از سوی همسالان خود طرد می شوند. ز نظر بالینی هنگام استفاده از مهارت های حرکتی و فعالیت های بدنی اغلب دچار مشکل می باشند. معمولاً از سوی همسالان، والدین و معلمین با القابی نظیر دست پا چلفتی مورد خطاب قرار می گیرند. در مهارتهای مربوط به حرکات ظریف (نخ کردن مهره) و حرکات درشت(پریدن، لی لی کردن )با مشکل روبرو هستند. فعالیت و جنب و جوش زیاد یکی از خصوصیات نسبتا شایعی است که در کودکان مبتلا به ناتوانی های یادگیری اغلب وجود دارد. اکثر متخصصین با این امر موافقند که کمبود توجه علت اصلی بیشتر مسایل و مشکلاتی است که کودکان پرجنب و جوش با آن مواجهند. این کودکان در زمینه تشخیص صداهای موجود در کلمات و ترکیب صداها دچار مشکلاتی می باشند همچنین هنگام استعمال زبان دچار مشکلات گرامری زیادی می شوند. یکی از مهمترین مسایلی که کودکان مبتلا به ناتوانی یادگیری با آن مواجهند ناتوانی مربوط به خواندن است زیرا کودکی که نمی تواند بخواند، شانس بسیار کمی جهت موفقیت در مدرسه دارد. تعداد زیادی از معلمین وقتی را که صرف آموزش خواندن آنها می کنند بیش از مدتی است که صرف آموزش دروس دیگر می کنند. مشکلات مربوط به خواندن مشکلات مربوط به خواندن به اشکال مختلف خود را نشان می‌دهند برخی از شایع ترین اشتباهات مربوط به خواندن، اشکالاتی در آواشناسی، ترکیب، واژه شناسی و معنا شناسی میِ‌باشد. مشکلات کودکان مبتلا به ناتوانی یادگیری در خواندن بیشتر از نوع شدید می باشد این کودکان به برنامه های آموزشی و درمانی ویژه در خواندن نیاز دارند. این دانش آموزان دچار مشکلات جدی در زمینه دقت، سلامت، سرعت و نیز درک آنچه می خوانند، می باشند. گاهی اوقات بعلت فشارهای محیطی و عدم درک اطرافیان از توانایی های خاص این دسته از کودکان مشکلات روانی و عاطفی و رفتاری نیز بر مشکلاتشان افزوده می شود. مشکلاتی در جهت یابی فضایی این کودکان اغلب مشکلاتی در جهت یابی فضایی، تشخیص راست و چپ و بالا و پائین ،توالی حروف و کلمات، هماهنگی بین چشم و دست، ارتباط بین اعضای بدن خود و دیگران دارند. مشکلات خواندن در این کودکان می تواند به اشکال مختلف از قبیل حذف کلمات، اضافه کردن کلمات، جایگزین نمودن کلمات به جای کلمات اصلی، جابجایی حروف در کلمات، اضافه و حذف نمودن حروف، تکرار کلمات، خواندن آینه وار کلمات، جایگزین کردن یک حرف بجای حرف دیگر در کلمات و سرعت خواندن ،بروز نماید. لازمه نوشتن، تبحر در مهارتهای حرکتی و بینایی لازمه نوشتن بعنوان یک عمل پیچیده رشد ذهنی و تبحر در مهارتهای حرکتی و بینایی است. اکثر متخصصان برای نوشتن نقش اساسی قایل هستند و از آن برای یاد دادن، خواندن و هجی کردن استفاده می کنند. -این کودکان از مهارت های کافی در نوشتن برخوردار نیستند زیرا مهارت های پیش نیاز نوشتن با دست را که مهمترین آنها عبارتند از درک موقعیت بدن فرد نسبت به اشیاء، مفاهیمی چون بالا، پائین، زیر، رو، راست و چپ ادراک اندازه شکل ها و بازشناسی آنها ،درست گرفتن مداد و تنظیم وضعیت کاغذ نسبت به چشم ها و بدن و چرخش دست برای تولید منحنی ها و کپی کردن شکل های هندسی را نیاموخته اند. -کودکانی که در خصوص مهارتهای حرکتی دشواری دارند معمولا در زمینه نوشتن نیز با مشکل مواجه هستند زیرا در زمینه چگونگی حرکت دست ها و هماهنگی آن با چشم ها، توانایی اندکی دارند نوشتن املا کار آسانی نیست از آنجا که زبان محاوره ای کلمات و نوشتن رسمی آنها در بسیاری موارد با یکدیگر تطابق ندارد لذا برای این افراد نوشتن املا کار آسانی نیست. باید بخاطر داشته باشیم که در بسیاری از موارد مشکلات نوشتن و املا کودکان ممکن است یا به علت تدریس ناکافی و نادرست مربیان که خود از آموزش کافی بهره نجسته اند و یا به دلایلی مانند غیبت های طولانی و مکرر کودک از مدرسه، کلاس های شلوغ ،روابط نامطلوب کودک و معلم، برنامه درسی نامناسب و... باشد که در این صورت کودک دچار اختلال یادگیری نمی باشد و با برطرف نمودن موارد فوق مشکل حل می شود. مهمترین عللی که برای اختلال در املا و بد خط نویسی می‌توان ذکر نمود عبارتند از: عدم توجه و دقت، ضعف مهارتهای حرکتی، اختلال در ادراک بینایی حروف و کلمات ،ضعف حافظه بینایی و شنوایی، انتزاعی بودن مطالب. لذا درمان نیز باید بر اساس موارد ذکر شده صورت گیرد.
دکتر محمد زارع نیستانک- روانشناس