نگرانی های کودکان

نگرانی در واقع نوعی ترس خیالی است که رابطه مستقیمی با انگیزه های موجود در محیط کودک ندارد . ریشه نگرانی های کودکان ممکن است تصور و تجسم پدیده ها و موقعیتهایی باشد که در صورت به وقوع پیوستن زیان آور و یا خطرناک باشد. علل متفاوتی می تواند سرمنشاء بوجود آمدن نگرانی های دوران کودکی باشد عواملی همچون شنیدن، خواندن داستانها و یا دیدن برنامه های تلویزیونی و تصاویر ناخوشایند و حتی مکالماتی که حاوی مطالب نگران کننده می باشد و در جمع بزرگسالان مطرح می گردد.

بدیهست نگرانی در مراحل خردسالی وجود نداشته و تنها پس از آن که کودگ توانایی به تصویر کشیدن و تجسم پدیده ها و موقعیتها را به دست می آورد نگرانی نیز در وی مشاهده می گردد. مواردی همچون نگرانی ، استرس ، اضطراب و ....... در تمامی انسانها چه کودک و یا حتی بزرگسال طبیعی به نظر می رسد ولی در صورتیکه این موارد ادامه دار شود و زندگی فرد را تحت تاثیر قرار دهد توجه به آن ضروری خواهد بود و مهمتر اینکه گاهی والدین ترس و نگرانی را با هم اشتباه گرفته فارغ از اینکه این دو مقوله ای جدا از هم هستند و بیشتر ترس های کودکان در واقع ترس نیستند بلکه نگرانی های آنان نسبت به وقوع حوادث و رخ دادهای زندگی شان است .

همانطور که ترس در هر سنی متفاوت است نگرانی نیز در میان کودکان در هر سنی علتهای متفاوتی دارد. پژوهشهای روانشناسان علت های شایع نگرانی کودکان را اینگونه ارزیابی کرده است :

مواردی از قبیل : مسائل خانوادگی ، تحصیلی ،که البته با افزایش سن نگرانی کودک در امور تحصیلی  بیشتر
می گردد و یا بیماری افراد خانواده ، فکر تنبیه احتمالی از سوی والدین و مربیان، دیر رسیدن سر کلاس درس، گزارشات معلمان مدرسه،  عقب ماندن از همکلاسی ها و یا موضوعاتی از قبیل : نگرانی از دست دادن والدین که خود ریشه در روابط نامناسب والدین داشته حتی تخیل و تصور مردن و کشته شدن که از دیدن فیلمها و تصاویر نامناسب و یا در مجاورت گروه های نامناسب قرار گرفتن نشات می گیرد بدیهیست محیط اجتماعی کودکان در نوع نگرانی های آنان تاثیر بسزایی دارد.

توجه به این مسئله ضروری است که استمرار و تشدید نگرانی برای مدت زمان طولانی سبب ایجاد اضطراب و ناراحتی های ذهنی دردناکی در کودک می گردد که از پیش بینی آسیب های احتمالی منتج می شود. البته برخی از اضطرابها نیز همانند نگرانی ها بی دلیل اند و ناشی از آشفتگی درون شخص است نه عوامل خارجی . کودکانی که بیش اندازه دچار نگرانی می شوند مستعد ابتلاء به اضطراب بوده و در نهایت سلامت ، شخصیت و تعادل روان آنان مختل می گردد . با توجه به اینکه دوران کودکی از اصلی ترین و مهم ترین برهه های شکل گیری شخصیت فرد است اختلال در این دوران به هر نحوی سبب بوجود آمدن مشکلات فراوان روانی و رفتاری در بزرگسالی فرد
می شود و جالب تر اینکه کودکان نیز همانند بزرگسالان از علت حقیقی اضطرابهای خود بی خبرند و نمی دانند که ناراحتی های درونی شان سبب ساز این اضطراب می باشد و وظیفه والدین است که با آگاهی دادن به کودکان نسبت به محیط اطراف و صحبت در خصوص نگرانی هایشان آنان را آرام نموده و از حمایت و پشتیبانی خود مطمئن سازند.

جهت پیشگیری از عواقب ناخوشایند نگرانی های کودکی روانشناسان معتقدند مد نظر قرار دادن اصول ذکر شده در ذیل کمک بسیاری به والدین جهت جلوگیری از ایجاد نگرانی و تنش در کودکان می نماید:

-         استفاده از فیلمها ، داستانها و منابع مناسب سن کودک : روانشناسان بر این باورند اصول صحیح پرورش کودک این است که با وی مطابق سن و سال اش برخورد شود و هیچ گاه در مکالمات با کودکان والدین نباید احساس کنند آنها باید بیشتر از سن شان بدانند . طی نمودن مراحل رشد بر اساس سن کودک بصورت طبیعی ضروری به نظر می رسد . دیدن فیلمها و تصاویر نامناسب با سن زمینه ساز بروز بسیاری از اختلالات رفتاری و ناسازگاری های اجتماعی در کودکان می گردد.

-         قرار گرفتن در گروه های همسالان با نظارت والدین : گروه همسالان بهترین مکان برای پرورش و رشد کودکان می باشد ولی نباید فراموش کرد تعامل کودک در این گروه ها باید تحت نظارت والدین صورت گیرد به دلیل تفاوتهای فرهنگی و اینکه هر کودکی با روش تربیتی خاص خانواده خود پرورش یافته است بهتر آن است کودک همزمان با تعاملات اش با گروه همسالان از دوستی با والدین نیز بهره برده و با بوجود آمدن احساس اعتماد در کودک وی بتواند به راحتی تمامی نگرانی هایش را با والدین در میان بگذارد.

-         همراه نبردن کودکان به مکانهای که متناسب با سن آنان نمی باشد: طبیعی است برخی از میهمانی ها و حتی جلسات به هیچ عنوان مناسب حضور یک کودک نخواهد بود بهتر است در این مواقع والدین تدبیری بیندیشند که در حین انجام امور روزمره خود در مکان هایی که نمی توانند فرزندشان را همراه خود ببرند وی را به مهد کودک و یا یک آشنا مطمئن بسپارند. محیط های نا آشنا و نامانوس و یا حتی دلهره آور سبب بوجود آمدن تنش  و نگرانی در کودکان می گردد.

-         دادن احساس امنیت به کودکان: والدین باید به کودکان خود احساس اطمینان و اعتماد کامل را منتقل نمایند به نحوی که کودک احساس کند هر زمان که نیاز باشد والدین در دسترس وی بوده و او را در امور راهنمایی و حمایت خواهند کرد در صورتی که کودک بنا به هر دلیل احساس ناخوشایند عدم امنیت داشته باشد مدام مضطرب و نگران خواهد بود و خود را در برابر دنیای بیرونی بی دفاع احساس می کند.

-         حمایت و پشتیبانی همه جانبه والدین : البته به نه بدین معنا که وابستگی ایجاد گردد منظور این نیست که کودکان وابسته به والدین تربیت شوند بلکه هدف این است که آنان آگاه باشند در هر شرایطی می توانند از مشاورت و حمایت والدین بهره ببرند کودکان نیز نیاز دارند اموری را به تنهایی مدیریت نمایند تا اعتماد به نفس لازم برای ورود به اجتماع را کسب نمایند . حمایت بیش از اندازه والدین سبب از بین رفتن اعتماد به نفس کودکان می گردد.

-         تفریحات سالم و پر نمودن اوقات روز کودکان با تفریحات سالم و جلوگیری از پیدا کردن ساعات تنهایی : تنهایی برای هر فردی دردناک است حتی کودکان زمانیکه آنان زمان طولانی را تنها بمانند با توجه به قدرت تصور و تخیل شان ممکن است از دیده ها و شنیده هایشان تصویر سازی نموده و تصویر سازی های ذهنی ناخوشایندی داشته باشند یکی از وظایف اصلی والدین پر نمودن روز و برنامه ریزی مناسب برای کودک است . آنچه که والدین برای کودکان خود می خواهند شادی و آرامش است و رسیدن به این هدف تنها در سایه داشتن برنامه و هدف امکان پذیر است.

                                                                   ستاره حمیدی